Femoroasetabular sıkışma sendromu ( Femoroasetabular impingement sendromu – FAS / FAI ) nedir?
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ), kalça ekleminde aşırı sürtünme ile karekterli bir durumdur. Temel olarak femur başı (top) ve asetabulum (soket) kalçaya anormal derecede zarar verecek şekilde birbirine sürtünür. Hasar eklem kıkırdağında veya labrum denilen asetabulum çevresi kıkırdağımsı yapıda oluşabilir.
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) kaç tiptir?
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) genellikle iki formda ortaya çıkar: CAM ve PINCER
Cam formunda küresel olmayan, tam yuvarlak şekilde olmayan bir femur başından bahsedilir. Baştaki yuvarlaklık kaybı sonucunda baş ve soket arasında anormal temaslar ortaya çıkar.
Pincer formunda ise asetabulum yani eklem soketi femur başını normalden daha fazla kaplamış durumdadır. Bu kaplama şekli sonucunda femur boynu ile asetabulum arasında sıkışmaya bağlı olarak ön taraftaki labrumda hasar oluşur.
Birçok durumda bu iki form birlikte görülür ve buna mixed tip sıkışma adı verilir.
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ), kıkırdak hasarı, labrum yırtıkları, erken dönemde gelişen kalça kireçlenmeleri ve bel ağrıları ile ilişkilidir.
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ), üst düzey sporcularda ve aktif bir hayat süren kişilerde daha sıktır.
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) tanısı nasıl konulur?
Hastanın öyküsünün dinlenmesi, FAS akla getirilerek yapılacak ayrıntılı ve iyi bir fizik muayene ve çekilen röntgen filmleri ile hastaların büyük çoğunda tanı konur. Hastanın şikayetleri genelde ağrı ve hareket kısıtlılığıdır. Fizik muayenede bu bulgular değerlendirilir ve aynı zamanda bu bölgede ağrı yapabilecek diğer nedenler ekarte edilir. Çekilen filmlerde kalçanın yapısı , eklem aralığının durumu net olarak değerlendirilir. Bunların dışında MR çekilerek labrum ve eklem yüzeyi kıkırdak yapı değerlendirilebilir.
Sırt ve bel ağrısı Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) için bir işaret olabilir mi?
Evet. Neden iyi anlaşılmış olmasa da, Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) olan hastalarda sıklıkla bel ağrısı yakınması vardır. Bu ağrı genellikle sakroiliak bölgede (bel bölgesinde omurganın heriki yanında kalçaya yakın yer) veya büyük trokanter de(kalçanın dış yan tarafı) lokalizedir. FAS ile ilgili ağrı genellikle diz seviyesinin ötesine geçmez.
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) ile karışabilecek hastalıklar nelerdir? Hangi hastalıklar FAS ndaki gibi şikayetlere yol açar?
- Kalça displazisi (Yetişkin Formu)
- Lomber Omurga Ağrı (Bel Ağrısı)
- Lomber Radikülopati (Belde sinir sıkışması, Faset Hastalığı)
- Sakroileit (SI Ağrı )
- Trokanterik Bursit (kalçanın dış yanında ağrı)
- Piriformis Sendromu (Kalça arkası ağrısı)
- Psikosomatik Ağrı Bozukluğu (Stres İlgili Hastalıklar)
- Iliopsoas Tendinit / Tendinit / tendinozis (kalça fleksör iltihap)
- Kasıkta Çekme (Adduktör Gerilme)
- Sporcularda karın adelesi yaralanması
- Iliak apofiziti (Pelvis Önünde Ağrı)
- Kuadriseps strain (Uyluk kası çekmesi)
- Endometriozis
- Derin Gluteal Sendrom (DGS)
- Hamstring Tendinit / tendinozis
- Kronik Ağrı Sendromları
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) hangi aktiviteleri yapanlarda sık görülür?
- Buz hokeyi
- At Binme
- Yoga
- Futbol (Amerikan)
- Futbol
- Bale / Dans / Akrobasi
- Golf
- Tenis
- Beysbol
- Çim hokeyi
- Rugby
- Bisiklet Binme / Bisiklet
- Ağırlık kaldırma
- Sörf
- Kürekv
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) neden olur?
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) nun doğumsal mı olduğu yoksa gelişim sırasında mı oluştuğu kesin olarak bilinmemekle beraber büyük olasılıkla kişinin genetik bir altyapısının buna müsait olmasının yanısıra çevresel etkenlerin de önemli rol oynaması söz konusudur.
Bazı görüşlere göre iskelet gelişimi tamamlanmadan yapılan çeşitli ciddi sportif aktiviteler Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) riskini artırmaktadır ama bu görüş kesin olarak kanıtlanmış değildir. Önemli temas sporları (futbol vs.) ve erkek cinsiyet Cam tipi sıkışma ile daha yakın ilişkili. Pincer tip sıkışma kadınlarda daha sık olabilir.
Kalçamda femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) varsa kireçlenme de var mıdır?
Hastalığın şiddetti ve geçen süreye göre kireçlenme olma riski artmaktadır.
Kalça MR çekildi, ‘normal’ olarak yorumlandı ‘femoroasetabular sıkışma sendromu (FAS) yoktur’ diyebilir miyiz?
Kalça MR incelemesi normal olarak yorumlansa dahi klinik öykü, fizik muayene ve düz röntgen filmleri FAS unu işaret edebilir ki bu durumda kalça artroskopisi yapılması gerekebilir.
Alfa açısı nedir?
Alfa açısı femur başında ölçülen ve ne kadar cam tipi sıkışmanın olduğunu gösteren bir ölçümdür.Alfa açısı ölçümü düz film xray, BT veya MR taramaları ile alınabilir. Daha büyük Alfa açısı daha fazla cam tipi sıkışma demektir. 50-55 dereceden daha yüksek bir alfa açısı CAM morfolojisi göstergesi olarak kabul edilebilir.
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) değerlendirmek için BT (bilgisayarlı tomografi) yeri var mıdır?
BT, kemik yapıların daha iyi değerlendirilmesine olanak tanır ancak FAS tanısı için şart değildir.
Intravenöz kontrast madde verilerek yapılan MR incelemesi Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) tanısı için şart mıdır?
Değildir
Uzun yıllardır kalça ağrısı çekiyorum, tanısı yeni konulabildi bu sık bir durum mu?
Birçok hekim kalça labrum yırtığını bilir ancak Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) daha yeni bir tanımlamadır.
Kalça labrum yırtığı nedeniyle kalça artroskopisi yöntemiyle ameliyat oldum, bende de Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) olabilir mi?
Kalça labrum yırtıkları Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) ile ilişkilidir.Eğer labrum yırtığı nedeniyle tedavi oldunuz ve hala ağrınız devam ediyorsa tanı konulmamış bir FAS ya da ek kıkırdak hasarınız olabilir.
Bir kalçamda Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) tanısı kondu diğer kalçamda da olabilir mi?
Evet. İki kalçada birden görülebilir.
Bende herhangi bir ağrı yok, ne yapmalıyım?
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) olan bazı hastaların şikayeti önemli bir ağrı olmadan görülen eklem sertliği ve kalça eklem hareket açıklığı kaybıdır . Kalçada devam eden ilerleyici hareket kısıtlanması femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) nedeniyle olabilir.
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) için tedavi seçenekleri nelerdir?
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) için konservatif yani ameliyatsız takip seçeneği vardır ancak mutlaka aktif olan yaşam tarzını daha az aktif hale getirmeyi gerektirir. Ayrıca altta yatan kalça biyomekaniğindeki patolojik durumu düzeltemeyeceği için daha fazla kalça dejenerasyonuna neden olabilir.
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) nun operatif tedavisi açık cerrahi yöntemlerle ya da kalça artroskopisi ile yapılır. Kalça artroskopisi ile genellikle FAS nun tüm bileşenleri yani labrum yırtıkları, hasarlı kıkırdak yapı, femur başı ile asetabulum arasındaki anormal sürtünme tedavi edilebilir. Artroskopik yaklaşım, yapılan işlemin kapsamına göre 1-3 saat arasında sürebilir. Sadece labrum debridmanı yapılırsa 1 saatten daha kısa sürer. Artroskopi sırasında kemiğin kanlanmasının bozulmamasına dikkat edilmelidir.
Kalça artroskopisi sonrası normale dönüş yaklaşık 3-4 ay civarıdır.
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) tedavisinin temel riskleri nelerdir?
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) cerrahi komplikasyonları nadirdir ancak şunlardır
- DVT (derin ven trombozu- kan pıhtısı)
- Enfeksiyon
- Kalça instabilitesi ve çıkığı
- Femur boyun kırığı
- Femur başı avasküler nekroz ( femur başı kanlanması bozulmasına bağlı kemik ölümü)
- Heterotopik ossifikasyon (yumuşak dokularda anormal kemik oluşumu)
- Sinir hasarı (Siyatik, LFCN, Pudendal, Peroneal)
- Kaynamama (açık cerrahide)
- Yapışıklıklar ve Yara izi
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) nda tedavi için nekadar bekleyebilirim?
Tipik olarak semptom yaratan Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) cerrahi tedavi açısından değerlendirilmelidir. Herhangi bir gecikme kıkırdak hasarına neden olabilir.
Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) iyi bir fizik tedavi protokolü , ilaç tedavisi ya da kalça içi enjeksiyonlarla tedavi edilebilir mi?
Genel olarak Femoroasetabular sıkışma sendromu ( FAS ) fizik tedavi protokolü , ilaç tedavisi ya da kalça içi enjeksiyonlara yanıt vermeyen kronik bir durumdur.