Donuk omuz (frozen shoulder, adheziv kapsülit) omuzda hareket kısıtlılığı ve ağrıyla seyreden bir rahatsızlıktır. Belirtiler tipik olarak sinsi başlangıçlı olup zamanla şikâyetler artar, ilerler ve hastalığın iyileşme süresi 1-3 yıl arasında değişebilir.
Donuk omuz için kimler risk altındadır?
Donuk omuz çoğunlukla 40 – 65 yaş arası kadınlarda görülmektedir. Şeker hastalığı donuk omuz için en önemli risk faktörüdür. Ayrıca tiroid bezi hastalıkları, felç(inme) geçiren hastalar, meme veya kalp cerrahisi sonrası, Parkinson hastalığı ve uzun süre omuzu hareketsiz kalan bireylerde donuk omuz gelişme riski yüksektir. Hastaların 1/3’ünde iki taraflı olabilir.
Omuz çevresi kırıklar veya cerrahilerden sonra da omuzda hareket kısıtlılığı gelişebilir, ancak bunların seyri ve tedavisi farklıdır.
Donuk omuz nasıl meydana gelir?
Donuk omuz, eklemi çevreleyen yumuşak dokuların, özellikle de eklem kapsülünün kalınlaşıp sertleşmesi sonrası ortaya çıkar. Kalın ve kısalmış olan bu dokular omuz hareketlerini engeller. Genel olarak donuk omuz yavaş seyirlidir ve şu evreleri içerir
- Evre 1 (Yangı evresi): Omuzda şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığı ile seyreder. Gece ağrısı olabilir, omuzun hareketleri her yöne ağrılıdır. Bu evre yaklaşık 1-3 ay sürer.
- Evre 2 (Donma evresi): Hastalığın başlangıcından sonraki 3-14. aylar arasında görülür ve ağrı giderek azalır ancak hareket kısıtlılığı belirgindir.
- Evre 3 (Çözülme evresi): Hastalığın başlangıcından sonraki 15-24. aylar arasında görülür, ağrı iyice azalır ve omuz hareketleri yavaş yavaş geri döner. İkinci yılın sonunda hastalığın çoğu bulgusu azalmıştır ancak hastaların yaklaşık beşte birinde hala rahatsız edici bir ağrı ve hareket kısıtlılığı vardır.
Donuk omuz nasıl tedavi edilir?
Donuk omuzda öncelikli tedavi cerrahi dışı yöntemlerdir. Anti-inflamatuvar ilaçlar ve eklem içi kortizon enjeksiyonları ağrı kontrolü için yararlıdır. İlk evrelerde yangıyı artırmayacak özenli germe egzersizleri ve buz uygulamaları yapılır. Donma evresine geçtikten sonra ve ağrı azaldığında, daha zorlayıcı fizik tedavi yöntemlerine geçilebilir.
En az 6 aylık tedaviye cevap vermeyen hastalarda, genel anestezi altında manipülasyon yapılabilir. Manipulasyon sırasında tam kas gevşemesi sağlandıktan sonra doktorunuz çeşitli manevralar ile kapsülü gevşetir omuz hareketlerini açar. Sonrasında yapılacak ciddi bir rehabilitasyon programı ile kazanılan omuz hareketleri korunur.
Manipulasyon ile omuz hareketleri kazanılamıyorsa veya doktorunuz uygun görüyor ise artroskopik cerrahi ile omuz hareketleri kazanılabilir. (Resim 1) Artroskopi sırasında kalınlaşmış ve hareketi engelleyen yumuşak dokular kesilerek gevşetilir. Sonraki rehabilitasyon programı manipülasyon ile benzerdir. Hastaların % 5-10’unda donuk omuz tekrarlayabilir.