Tetik - Tetik Parmak

Stenozan tenosinovit ya da fleksor tenosinovit olarak da bilinen tetik parmak (trigger finger, trigger thumb) elde parmakların bükülmesini sağlayan tendonların ve onların belli noktalarda altından geçtikleri köprülerin (pulley) rahatsızlığıdır. Hastalar ağrıyı genellikle avuç içlerinde hissederler.

Tendonlar önkol kaslarından başlayıp parmaklara kadar devam eden uzun bir ip şeklindedir. Pulleyler ise tendonların belli noktalarda altlarından geçtikleri ve tendonun hareket düzenini sağlayan yapılardır. Bu pulleyler tendonu kemiğe yaklaştırır. Tendonların etrafında tüneller içinde rahat kaymasını sağlayan ince bir yapı vardır.

Parmağın tabanında mevcut olan pulleyin kalınlaşması, bazen de tendon kılıfında meydana gelen şişliklerden dolayı parmağın hareketleri sırasında takılma ve ağrı olmasına tetik parmak denir. Bu problem başladıktan sonra parmağın kullanılması genellikle buradaki yapıların daha fazla şişmesine yol açarak tablonun ağırlaşmasına neden olur. Bazen tam takılma ve parmak kilitlenmeleri oluşabilir.

Romatoid artrit, gut, diyabet gibi sistemik hastalıklarda daha sık görülür. Nadiren avuç içi ve parmak tabanına olan travmalar etken olabilirler. Genç yaşlarda avuç içlerini fazla kullanan sporcularda (off-road bisiklet-motosiklet kullanıcıları, dağcılar gibi) görülebilir. Genellikle 40 yaşın üzerinde ve kadınlarda rastlanılan bir olaydır. Ancak her yaşta hatta yeni doğanlarda dahi görülebilir. Aynı elde birden fazla parmakta hatta iki elde birden olabilir.

Nasıl oluşur?

Tetik parmak hastalığının oluşum mekanizması halen tam olarak bilinmemektedir anacak hastalığın seyri gayet iyi bilinmektedir. Parmaklarda tetik hareketinin yapılmasından sorumlu olan tendon ve yatağının etkilendiği bilinmektedir. Tendon yapısı kaslar ile kemikler arasında ki ilişkiyi sağlamaktan sorumlu olan yapılardır. Her tendonun üzerini örten bir tabaka mevcuttur. Bu tabakanın oluşturmuş olduğu kılıf içerisin de tendon parmakların hareketi ile bir kayma yaparak yatağı içerisinde hareket eder. Tendon kılıfının enflamasyon nedeniyle şiştiği, kalınlaştığı için tendon parmak hareketleri esnasında yapması gereken kayma hareketinde güçlükle karşılaşır. İlk başlarda kılıfın hasarlı bölümünde hareketin azalmasına bağlı olarak takılma ve ancak bir atlama hareketi ile rahatlama tarzında olur. Tedavi uygulanmaz ve olay ilerlerse kılıfın giderek kalınlaşması ve tendon hareketinin tamamının kaybolarak parmağın tetik çeker pozisyonda ya da açık pozisyonda kitli kalması ile sonlanır.

Tanı

Bu hastalığın tanısında röntgenin yeri yoktur. Tanı muayene ve anamnez ile konulur. Parmakta ele gelen şişlik,kitle, Nodulleri tespit edilebilir. Parmak gergin,şiş olabilir. Parmak açılıp kapanma sırasında takılma izlenir. Genellikle avuç içine en yakın eklem de tespit edilir.

Tedavi

Tedavinin amacı parmağın takılmasını engelleyerek, hareketi esnasındaki rahatsızlık hissini ortadan kaldırmaktır. İlk önce şişliği gidermeye yönelik NSAİ ilaç tedavisi,istirahat amaçlı parmak atelleri kullanılır. Erken evre ve yeni başlayan vakalarda uygundur. Eğer şikayetler gerilemez ise 2.aşamada tendonun kalınlaşmış bölgesine lokal kortizon enjeksiyonu yapılır. Bu tedavinin getirdiği rahatlama hastadan hastaya değişik olup birkaç haftadan birkaç aya uzanan bir periodtur. Fakat steroid’in tendon yapılarına uzun vadede verdiği zararlardan dolayı çok tercih edilmez ve nüks sık olur.

Uzun süren ve medikal tedavi ile yanıt alınamayan kişilerde, kronik (3 aydan fazla yakınması olan) vakalarda ve sık kilitlenme olan vakalarda ise tedavi cerrahidir. Sıkışmaya neden olan pulleyin cerrahi olarak gevşetilmesi ile yapılır. Ameliyat avuç içinde küçük bir kesi ile lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Ameliyat sırasında tendon kılıfı etrafında yakın seyreden damar sinir yapılarının korumaya alınması önemlidir. Ameliyat sonrası dönemde belirtiler genellikle tamamen geriler ve iyi yapılan cerrahi sonrası tekrarlama oluşmaz. Bazı hastalarda aşırı iyileşme dokusu nedeni ile yara bölgesi sertlikler oluşabilir. Bu genelde evde yapılan masajlar ile zaman içinde geriler. Tendonun kalınlaşmış kısmının tamiri sonrası hareket normale dönecektir. Ameliyat sonrası fizik tedavi rehabilitasyon gerekebilir.