Kısmı Yarım Diz Protezi

Kısmi (Ünikondiler, Ünikompartmantal, Parsiyel) diz protezi, dizin sadece aşınmış bölgesinin değiştirilerek; etkilenmemiş kıkırdak, menisküs ve bağların korunduğu bir ameliyattır. Son 15 yılda cerrahi teknik ve implantların gelişmesi sonucunda giderek popüler olmakta ve bütün diz protezi olacak hastaların %10 ile 15’inin kısmi diz protezi için uygun olduğu düşünülmektedir. İyileşmesinin çok daha hızlı ve kolay olması, daha normal bir diz hissi vermesi ve diz hareket açıklığının daha iyi olması nedenleriyle tam diz protezlerine göre avantajları vardır. İlk çıkan modellerindeki tasarım sorunları giderildikten ve uygun hastaların kim olduğunun daha iyi anlaşılmasından sonra, kısmi diz protezlerinin sonuçları çok daha yüz güldürücü hale gelmiştir.

Kısmi diz protezi ne demektir?

Diz eklemi 3 ana bölüm ya da kompartmandan oluşur. Dizin iç ve dış kompartmanları ile diz kapağının oluşturduğu bu üç bölümde de ayrı ayrı aşınma (artroz / osteoartrit) gelişebilir. Genelde dizin iç kısmında artroz gelişimi çok daha sıktır, diğer bölümlerde daha nadir görülmektedir.

Ünikondiler diz protezi dizin sadece tek bir kompartmanında gelişen aşınmaya yöneliktir, aşınmış olan karşılıklı eklem yüzleri, metal ve polietilen’den oluşan protezler ile kaplanarak ağrısız ve hareketli bir diz elde edilir. Kısmi protezlerin başarısı için ön şart, diz ekleminin geri kalan kısımlarında aşınma olmaması ve korunan menisküs ve bağların işlev görecek derecede sağlıklı olmalarıdır.

Kısmi diz protezinden kimler yarar görebilir?

Eklemdeki aşınması dizin tek bir bölgesi ile sınırlı olan, aşırı şişman olmayan ve bacakta ileri derecede şekil bozukluğu olmayan hastalar fayda görebilirler. Dizde hareket açıklığı tama yakın olmalıdır. Genel olarak diz içi ve çevresi bağların sağlam olmaları gereklidir. Romatoid artrit, lupus gibi yaygın romatizmal hastalığı olan bireylerde kısmi diz protezi uygun değildir, bu tip hastalıklar eklemin tamamında harabiyete yol açarlar. Dizin tek bir bölgesini tutan osteonekrozlarda (Damar tıkanıklığına bağlı olarak kemik ölümü ve o bölgenin çökmesi) kısmi diz protezleri başarı ile uygulanabilir. Elli yaş ve üzerindeki hastalarda uygulanması tercih edilmektedir. İleri yaştaki hastalarda da güvenle uygulanabilir.

Kısmi diz protezi benim için uygun mu?

Kısmi diz protezinin sizin için uygun olup olmadığına, doktorunuzun yapacağı ayrıntılı bir muayene, röntgen grafileri, manyetik rezonans görüntüleme gibi tetkiklerden sonra karar verilir. Bu incelemeler ile aşınmasının dizin hangi bölgesini ne kadar tuttuğu, bacaktaki eğilmenin düzeltilebilirliği, ağrının dizin neresinde olduğu saptanır. Dizin her bölgesinde yaygın ağrısı olan hastalar kısmi protez için uygun değildir, bu hastalara tam diz protezi uygulanması gerekir. Doktorunuz çoğu zaman ameliyattan önce kısmi diz protezi kararını verir ve bu karar ameliyat sırasında değişmez. Çok nadir durumlarda ameliyat öncesi incelemelerde sağlıklı olduğu düşünülen bölgelerde beklenmedik aşınmalar ile karşılaşılabilir, bu durumda ortopedistiniz ameliyat sırasında tam proteze geçme kararını verecektir.

Kısmi diz protezi ameliyatı nasıl yapılır?

Ameliyat öncesi tetkikleriniz için hastaneye yatmaya gerek yoktur, birkaç gün öncesinde bu hazırlıklar yapılır. Ameliyat sabahı hastaneye yattıktan sonra 2-3 gece hastanede kalmanız gerekir. Kısmi diz protezi, diziniz üzerinde 10-12 cm’lik bir kesiden yerleştirilir. İki metal parça arasına yerleştirilen polietilen adı verilen plastik benzeri implantlar kullanılır. Bu implantlar, ameliyat sırasında sizin dizinizin boyutlarına uygun olacak şekilde doktorunuz tarafından seçilir, uygun kemik kesileri sonrasında çimento adı verilen dolgu maddesi ile kemik yüzeylere tespit edilir. İşlem süresi 60-90 dk arasında değişir. Ameliyat sonrası ağrı kontrolü için belinize yerleştirilen ince bir epidural kateter veya damardan uygulanan ağrı kesici pompalar kullanılır. Ameliyat sonunda kesi yapılan bölgelerin tamamına uzun etkili lokal anestezik uygulanır, ağızdan alınan ilaçlarla desteklendiğinde ciddi bir ağrı sorunu beklenmez. Çoğu zaman dizinize dren yerleştirmeye gerek yoktur. Daha önceden çok ciddi bir kansızlığınız yoksa ameliyat sonrası kan nakli gerekmez.

Kısmi diz protezi ameliyatı sonrası iyileşme nasıldır?

Ameliyat akşamı üzerine bacağınıza tam yük vererek yürümeye başlayabilirsiniz. Diz hareketlerine hemen başlanır, herhangi bir kısıtlama söz konusu değildir. İlk birkaç hafta yürüteç veya koltuk değneği ihtiyacı olabilir, ancak çoğu zaman birkaç gün sonra desteksiz yürüme mümkün olur. Her hastanın ağrı hissi farklıdır, ancak çoğu durumda 6-8 hafta içinde bağımsız olarak sokağa çıkıp araba kullanabilirsiniz. Dizinizin son halini alması 6 ay sürebilir, bu süre içinde dizin ön tarafında hafif bir ısı artışı ve sertlik hissi olabilir, zaman içinde kaybolur. Diz hareketlerinde ciddi bir kayıp olması beklenmez. İyileşme tamamlandıktan sonra hızlı yürüme, bisiklet ve yüzme gibi sporlar yapılabilir. Sıçrama ve koşma gibi sporların yapılması tavsiye edilmez.

Kısmi diz protezi sonrası dizin geri kalan kısmı aşınabilir mi?

Yıllar içinde kısmi diz protezi uygulanmamış olan bölgelerde aşınma ortaya çıkabilir. Bu aşınma çok fazla olursa tam diz protezine geçme ihtiyacı ortaya çıkabilir. Kısmi diz protezlerinin 10 yıllık sağ kalımı tam protezlerle benzerdir ve %90’ın üzerindedir. Tam protezlere göre ağrı kontrolü ve diz hareket açıklığının daha iyi olması, hastalara daha yüksek aktivite sağlaması ve daha normal bir diz hissi vermesi nedeniyle kısmi protezler uygun olan hastalarda tercih edilirler. Değişmeleri gerektiğinde çoğu zaman normal diz protezi ile değiştirilebilirler.

Kısmi diz protezi sonrası ne gibi sorunlar olabilir?

Bütün ameliyatlarda olduğu gibi, kısmi diz protezlerinden sonra da anestezi ile ilgili sorunlar, enfeksiyon, bacak damarlarında pıhtı oluşumu ve emboli, protez parçalarının aşınması ve protez çevresi kırıklar gibi sorunlar görülebilir. Bu sorunların ortaya çıkma riski, tam diz protezine çok daha azdır ve %2’nin altındadır.