Kalça ekleminin ilerleyici dejeneratif hastalığına koksartroz adı verilir. Koksartroz erkeklerde kadınlardan daha sıklıkla görülür. Kalçada ağrı ve hareket kısıtlılığı şeklinde kendini gösteren hastalık bazen diz ve bel ağrısı yakınmaları ile de kendini gösterebilir. Koksartroz oluşumunda genetik yapı, geçirilmiş travma ve kalça operasyonları, yaş önemli rol oynar. Hastalığın erken evresinde tanı koymak çok önemlidir. Kalça egzersizleri, bazı ağrı kesici ilaçlar ve zayıflama yeterli olabilir. Çok ilerlememiş olgularda fizik tedaviden yararlanılır. Terminal döneme gelmemiş hastalarda hyalüranik asit ve glucosamine takviyesi faydalı olabilir.
Total kalça protezi; kalça ekleminin her iki yüzeyinin metal ve plastik materyallerle değiştirilmesi işlemidir. Sıklıkla kalça artrozu, kırıkları ve avaskuler nekrozu sonrası uygulanır. Protezin uygulama zamanını hastanın yaşı, cinsiyeti, ağrı durumu ve fonksiyonel kapasitesi belirler. Kalça protezi ameliyatının başarısını; cerrahın bilgi ve deneyimi, ameliyathane şartları, uygun hasta seçimi ve ameliyat sonrası bakım sağlar.
Kalça Protezi Kimlere Uygundur?
Kalça eklemi artrit, kalça çıkığı ya da damarlanma bozukluğuna bağlı olarak ileri derecede hasar görmüş kişilerde, diğer tedavi yöntemleri (ilaçlar, fizik tedavi, eklem içi enjeksiyonlar ve baston kullanımı) sonuç alınmazsa kalça protezi uygulanır. Günlük yaşam aktivitelerini engelleyen şiddetli ağrı, hareket kısıtlılığı ve kısalık durumlarında kalça protezi en iyi tedavi seçeneğidir.. Hastanın 60 yaş üzerinde olması tercih edilir, ancak gerekli olduğu durumlarda daha genç hastalara da uygulanabilir.
Kalça Kireçlenmesi
Kalçadaki kireçlenmeye bağlı rahatsızlıklarınız hayat standartınızı istemediğiniz kadar düşürdüyse protez zamanınız geldi demektir. Buradan anlaşılabileceği gibi ameliyat zamanlamasına doktor ile birlikte hasta karar verir.
Kalça Kırıkları
Kalçanın boyun çevresi kırıklıklarının bir kısmı kaynama özelliğine sahip değildir. Bu nedenle kırık parçanın ameliyatla çıkarılması ve kalça fonksiyonlarının devamı için protez uygulanması gerekir
Avaskuler Nekroz
Avaskuler Nekroz; kalça ekleminin baş kısmını besleyen damar yapısının bir kısmının fonksiyonunu kaybederek femur başının canlı bölümünün ölmesi ve sonrasında buranın çökmesidir. Uzun süreli veya yüksek doz kortizon kullanımı, alkolizm gibi gibi nedenlerle Avaskuler Nekrozun ileri evrelerinde veya diğer tedavi yöntemleri yetersiz kaldığında kalça protezi ile tedavi edilir.
İleri yaşı ve osteoporozu olan hastalara çimentolu protez uygulanmalıdır. 60 yaş civarındaki hastalarda çimentosuz protez uygulanır. Çimentosuz protezlerde; protez üzerinde büyüyen kemik yapı, protezi vücudun bir parçası gibi tespit eder. Kaynama için sağlıklı kemik yapısına gerek vardır. 70 yaş üzeri ve sağlık sorunu olan hastalarda femura çimentolu uygulama yapılır.
Total Kalça Protezi Sonrasında Neler Beklemeliyim?
Kalça protezi ameliyatı sonrasında, hastaların çok büyük bir kısmında kalça ağrıları tamamen geçer, yürüme, merdiven inip çıkma gibi günlük yaşam aktivitelerinde belirgin iyileşme sağlanır. 2-3 cm arasındaki bacak kısalıkları giderilebilir. Kalça protezi sonrası koşma sıçrama gibi aktiviteleri ve ağır işleri yapmanız uygun değildir. Bunlar protezin erken aşınmasına neden olur. Kalça protezi sonrasında özellikle ilk 6 ayda alçak sandalyelere oturmak ve bacak bacak üstüne atmak uygun değildir. Ömür boyu yer sofrasına ve alaturka tuvaletlere oturmamanız gerekmektedir. Bu gibi aşırı hareketler kalça ekleminin yerinden çıkmasına ve tekrarlayan ameliyatlara sebep olabilir. Namaz kılıyorsanız bunu sandalyede oturarak yapmanız gereklidir. Kalça protezi ameliyatından 6-8 hafta sonra araba kullanabilirsiniz ancak sürücü koltuğunun yüksek olması ve kalça ekleminin aşırı bükülmemesi gerekir. Bu konuda doktorunuz size bilgi verecektir. 6 hafta süreyle yatarken bacaklarınızın arasında bir yastık olmalıdır.
Bu kısıtlamaların bazıları, yeni tasarımlı büyük baş yapısına sahip her kalça protezi için geçerli olmayabilir, protez ameliyatından 6 hafta sonra yüzme, golf, yürüyüş gibi sporlar yapabilir, egzersiz bisikleti kullanabilirsiniz. Tenis, futbol, basketbol gibi sporlar uygun değildir.
Ameliyat Nasıl Olacak?
Total kalça protezi genel veya epidural (belden uyuşturma) anestezi ile yapılır. Ameliyat sonrası ağrıyı engellemek için epidural veya damar yolundan takılan ağrı pompaları kullanılır. Kalça protezi ameliyatı sırasında ve sonrasında kaybettiğiniz kan için damar yoluyla kan verilebilir. Bacaklarınızın arasına V şeklinde bir yastık yerleştirilebilir. Ayıldıktan sonra da solunum egzersizleri başlanır. Doktorunuzun önerilerine uygun olarak kalça protezi ameliyatı sonrası belirli bir süre ameliyatlı bacağınıza tam yük vermekten kaçınmanız gerekebilir. Kalça protezi ameliyatına bağlı olarak hastanede kalış süresi 3-7 gün arasındadır. Taburcu olduktan sonra, size önerilen egzersizleri evde yapmanız Kalça protezi ameliyatının başarısı için önemli olabilmektedir. Bacaklarınızda kan pıhtısının oluşmasını engellemek için kan sulandırıcı ilaçları hastaneden çıktıktan sonra da bir süre kullanmanız gerekli olabilir.
Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası Bunlara Dikkat Etmelisiniz
- En az 8 hafta süreyle bacak bacak üstüne atmayın
- Otururken öne eğilip yerden birşey almayın
- Dizlerinizi kalça hizasından yukarı kaldırmayın
- Alaturka tuvalete oturmayın
- Oturup kalkarken aşırı derecede öne eğilmeyin
Total Kalça Protezi Sonrası Enfeksiyondan Korunmak İçin Ne Yapılmalı?
Düşük de olsa, kana karışan bakterilerin kalça protezinize ulaşarak oraya yerleşmesi ve enfeksiyon oluşturması riski vardır. Kalça protezi ameliyatından sonraki ilk 2 yıl içinde diş ve idrar yolları ile ilgili bir cerrahi işlem geçirecekseniz mutlaka öncesinde antibiyotik kullanmanız gerekir. Özellikle diş çekimi, taş temizliği ve kanal tedavisi gibi işlemlerden bir saat önce uygun bir antibiyotik ile enfeksiyondan korunmak önemlidir. Antibiyotiğin dozu ve süresi için mutlaka ortopedi doktoruna danışmanız uygun olacaktır.